HIẾU KÍNH TỔ TIÊN
WMTGHH - Hiếu thảo là đức tính đặc trưng, là nền tảng đạo lý làm người của nền văn hóa phương Đông, như được diễn tả trong câu ca dao:
“Người ơi, làm người ở trên đời,
Nhớ công người sinh dưỡng, thế mới là hiền nhân. »
Đối với người Việt Nam từ xa xưa, hiếu thảo với tổ tiên, với các bậc sinh thành không đơn thuần là một tình cảm tự nhiên, nhưng còn mang một giá trị thiêng liêng được con người coi trọng. Vì thế, hiếu thảo không chỉ là một nhân đức mà còn được coi là Đạo Hiếu, hay còn gọi là Đạo Ông Bà. Tinh thần thảo hiếu này thật là phù hợp với đạo lý Tin Mừng mà Chúa Giêsu đã dạy, cụ thể là trong đoạn Tin Mừng được Giáo hội Việt Nam chọn đọc trong ngày lễ kính nhớ tổ tiên-mùng 2 tết hôm nay: “Quả thế, Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử. …” (x. Mt 15,1-6)
Lòng thảo hiếu là di sản quý báu luôn được người Việt Nam yêu chuộng giữ gìn, và hơn thế nữa đó cũng là giới răn trọng yếu của đạo Công giáo. Là những người con trên dải đất hình chữ S, Giáo hội Công giáo Việt Nam hân hoan thực thi lời Chúa truyền dạy về việc thảo kính cha mẹ và các đấng sinh thành. Vì thế, trong những ngày đầu năm mới (Âm lịch), Giáo hội dành ngày mùng 2 tết để cầu nguyện đặc biệt cho các bậc tổ tiên, đồng thời để dạy cho con cái mình biết trân quý truyền thống tốt đẹp của dân tộc và thực hành lời Chúa truyền dạy là phải thờ kính cha mẹ. Tuy nhiên, người tín hữu Công giáo không chỉ dừng lại ở việc thảo hiếu đối với cha mẹ, tổ tiên, Nhưng trên tất cả, chúng ta phải tôn thờ và thảo hiếu với Thiên Chúa -Tổ Tiên cao nhất, là Cha của tất cả mọi loài. Con người có bổn phận yêu mến và phụng sự Người hết lòng, hết sức, hết linh hồn, hết trí khôn, và mọi nơi mọi lúc như lời truyền trong sách Đệ Nhị Luật sau đây: “Nghe đây, hỡi Israel! Đức Chúa, Thiên Chúa chúng ta là Đức Chúa duy nhất. Hãy yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của anh em, hết lòng, hết dạ, hết sức anh em. Những lời này tôi truyền cho anh em, anh em phải ghi tạc vào lòng, anh em phải lặp lại những lời ấy cho con cái, phải nói lại cho chúng, lúc ngồi trong nhà cũng như lúc đi đường, khi đi ngủ cũng như khi thức dậy” (Đnl 6,4-7). Hiếu thảo là hành động của tình yêu và vâng phục nên khi chúng ta yêu mến Thiên Chúa và vâng nghe lời Người thì đó chính là hành động của thảo hiếu. Khi tạo dựng con người có trí khôn hướng về Siêu Việt thì Thiên Chúa đã dạy cho con người biết có một Đấng siêu việt ở trên tất cả mà họ có bổn phận biết ơn và hiếu kính dù ở bất cứ nền văn hóa hay tôn giáo nào. Ngay sau những giới răn về việc thờ phượng Thiên Chúa thì giới răn về việc thảo kính cha mẹ đứng đầu các giới răn về bổn phận của con người đối với tha nhân. Điều này nói lên tầm quan trọng của bổn phận thảo hiếu của con cái đối với cha mẹ trong lệnh truyền của Thiên Chúa. Thật vậy, trong bài Tin Mừng hôm nay, khi tranh luận về truyền thống với người Pharisêu, Đức Giêsu lên án những thói giả hình, lấy bổn phận với Thiên Chúa để ngụy tạo trốn tránh trách nhiệm với cha mẹ: “Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ. Kẻ nào nguyền rủa cha mẹ thì phải xử tử. Còn các ông, các ông lại bảo: ai nói với cha mẹ rằng: Những gì con có để giúp cha mẹ, đều là lễ phẩm dâng cho Chúa rồi, thì người ấy không phải thờ cha kính mẹ nữa” (Mt 15,4-6). Ngài cho đó là giả hình, đạo đức giả, vì đã dựa vào truyền thống mà hủy bỏ lề luật của Thiên Chúa. Bất hiếu với cha mẹ thì có thờ phượng Thiên Chúa cũng vô ích. Hiếu với Thiên Chúa, thì cũng phải hiếu với cha mẹ và tha nhân, và phải là hành động xuất phát từ trái tim.
Trong Cựu Ước, Thiên Chúa cũng không ngừng giáo dục dân người về tinh thần hiếu thảo. Những lời được ghi lại trong sách Huấn ca sau đây thật gần gũi với văn hóa Việt nam:
“Cha con, con hãy hết lòng tôn kính
Và đừng quên ơn mẹ đã mang nặng đẻ đau
Hãy luôn nhớ công ơn dưỡng dục sinh thành
Công ơn ấy con sẽ lấy chi đáp đền cho cân xứng?” (Hc 8,27-28).
Nhưng sâu hơn và cao hơn, Kinh Thánh coi cha mẹ là hiện thân của Thiên Chúa, giúp đỡ, vâng lời cha mẹ là vâng lời, là giúp đỡ Thiên Chúa:
“Ai thờ cha thì bù đắp lỗi lầm
Ai kính mẹ thì tích trữ kho báu
Ai tôn kính cha sẽ được trường thọ
Ai vâng lệnh Đức Chúa sẽ làm cha mẹ an lòng” (Hc 3,3-6).
Chúa Giêsu, trong thân phận con người, đã thể hiện lòng hiếu thảo cách toàn vẹn. Trước tiên Ngài luôn hiếu thảo với Cha trên trời, hoàn toàn tuân theo và thực hiện ý Chúa Cha trong mọi sự: "Lương thực của Thầy là thi hành ý muốn của Đấng đã sai Thầy” (Ga 4,34). Lòng vâng phục hiếu thảo ấy cũng được sống triệt để với thánh Giuse và Mẹ Maria tại gia đình Nadarét: “Người đi xuống cùng với cha mẹ, trở về Nadarét và hằng vâng phục các ngài.” (Lc 2,51).
Là con cái Thiên Chúa, mang dòng máu Lạc Rồng chúng ta được mời gọi noi gương Đức Giêsu, sống hiếu thảo với Cha trên trời và các bậc sinh thành ra mình. Đồng thời, lòng hiếu thảo tri ân ấy còn được mở rộng đến tất cả những ai đã sinh thành và nuôi dưỡng chúng ta về đời sống đức tin, tri thức. Hơn nữa, lòng kiếu kính của Kitô hữu không chỉ được bày tỏ khi các vị còn sống mà còn tiếp tục biểu lộ lúc các ngài đã qua đời bằng cách làm các việc thiện, cầu nguyện và dâng lễ cho các ngài. Cụ thể, chúng ta cùng hiệp ý với mẹ Giáo hội cầu nguyện cách đặc biệt cho ông bà, cha mẹ và tổ tiên trong ngày mùng 2 tết hôm nay.
Cộng Đoàn Hầu Thào
