Dừng lại sau những ồn ào cuộc sống, chúng ta vào Mùa Chay Thánh với không gian khác xa những năm trước, không còn dịch bệnh hoành hành. Tâm hồn chúng ta có lẽ bình an hơn khi không phải đối diện với dịch bệnh kéo theo trăm ngàn cái lo. Mừng lễ thánh Giuse năm nay cũng long trọng hơn, không âm thầm như mấy năm trước. Hôm nay, hòa với niềm vui chung của Giáo Hội, chúng ta cùng chiêm ngắm lại hình ảnh quen thuộc, mẫu gương âm thầm lặng lẽ, người cha mẫu mực nhân đức, vị thánh gần gũi với mọi người, người đó còn là bạn trăm năm của Đức Maria: thánh Cả Giuse. Danh xưng “bạn trăm năm” của thánh Giuse được lưu truyền qua muôn thế hệ. Vậy đâu là người bạn đường lý tưởng, người bạn trăm năm gương mẫu nơi thánh Giuse?
Không nhiều tài liệu nói về thánh Giuse, nhưng ngài lại được tôn phong thánh Cả. Lật mở những trang sử, ta không lạ gì khi nói thánh Giuse là mẫu gương tuyệt vời cho mọi bậc sống, dù hôn nhân hay đời thánh hiến. Có câu hỏi chúng ta thường đặt ra cho những người tiến tới đời sống hôn nhân, rằng họ có thực sự hạnh phúc khi quyết định tiến đến đời sống hôn nhân và gia đình? Và câu trả lời chung nhận được “tôi hạnh phúc”. Nhắc đến một cuộc hôn nhân ta thường suy nghĩ về người bạn kết ước cùng tôi qua những chặng đường còn lại của cuộc đời. Người hôm nay thường nói “chọn đúng ta sung túc cả đời, còn chọn sai ta mãi loanh quanh với bụi đất”. Vậy điều gì làm thánh Giuse trở nên người bạn trăm năm mẫu mực tuyệt vời ấy?
Những trang Tin Mừng đầu tiên ghi lại: “Giuse bạn của bà là người công chính, không muốn tố cáo bà, nên định tâm lìa bỏ cách kín đáo” (Mt 1,19). Đây là câu chuyện duy nhất trong Tân Ước diễn tả trực tiếp về con người của thánh nhân. Lật lại những trang Tin Mừng có liên quan đến thánh Giuse, chúng ta khám phá ngay tính cao thượng trượng phu của ngài. Khi hay tin Mẹ Maria mang thai, thánh Giuse bối rối nhưng không lẩn trốn. Ngài mới chỉ toan tính bỏ Đức Maria cách kín đáo. Tuy nhiên, ngài không thực hiện ý định đó. Bởi sau khi được sứ thần Thiên Chúa mặc khải cho biết qua giấc mộng: “Mẹ Maria mang thai là bởi quyền năng của Chúa Thánh Thần” (Mt 1,20), ngài không còn “bán tín bán nghi” nữa, trái lại, tin tưởng và tín thác hoàn toàn vào lời của sứ thần, sẵn sàng đón Đức Maria về nhà làm bạn mình và chăm lo cho Mẹ với lòng kính trọng, mến yêu.
Những biến cố xảy ra trong cuộc đời thánh Giuse như: trong mầu nhiệm Nhập thể qua cuộc trốn chạy sang Ai Cập trước ý định tìm giết Chúa Giêsu của vua Hêrôđê; việc lạc mất Chúa Giêsu khi lên Giêrusalem mừng lễ; cũng như những tháng năm sống đời ẩn dật tại Nazareth, thánh nhân là bậc trượng phu đã đứng mũi chịu sào trong mọi tình huống. Cùng bạn mình “đem Hài Nhi lên Giêrusalem tiến dâng cho Chúa” (Lc 2, 22); “đem Hài Nhi và Mẹ Ngài ban đêm trốn qua Ai Cập” (Mt 2,14 ); “đem Hài Nhi và Mẹ Ngài về đất Israel” (Mt 2, 20 ); cùng với bạn đời sống âm thầm nơi thôn làng Nazareth, hàng năm cùng với Đức Maria đưa Chúa Giêsu lên Đền thờ chầu lễ (x.Lc 2, 41-43). Ngài là vị hôn phu luôn sát cánh đồng hành cùng Đức Maria mọi nơi và trong mọi biến cố. Cả khi lặng lẽ bình an dưới mái nhà Nazaret, cả khi vất vả truân chuyên vì bao khó khăn thử thách cuộc đời. Luôn âm thầm là người bảo vệ, người trụ cột gia đình. Sách Thánh không nói nhiều về thánh nhân, cũng chưa một lần thấy ngài lên tiếng than phiền dù chỉ trong tư tưởng về cuộc sống. Lặng lẽ âm thầm, yêu thương rộng lượng, là chỗ dựa, là bờ vai, là nóc nhà vững chắc cho Đức Mẹ và Chúa Giêsu nương tựa. Nơi ngài ẩn dấu một tình yêu chân thành, tình yêu tinh tuyền và trong sáng luôn sẵn sàng cho đi, sẵn sàng hy sinh tất cả vì người mình yêu. Tình yêu ấy chỉ mong những người mình yêu thương được hạnh phúc, mong là điểm tựa trái tim cho gia đình. Nó khác hẳn với thứ tình yêu quy kỷ, chỉ mong chiếm đoạt về mình, thỏa mãn những đòi hỏi của mình, lôi những người yêu thương vào trong cuộc sống để biến họ thành nô lệ cho mình. Thánh Giuse đã sống một tình yêu đích thực. Quả thật, Giuse không thể là một ông già yếu đuối hay một bác thợ mộc tầm thường. Nhưng bên cạnh Đức Maria và Hài Nhi Giêsu, Giuse là người trẻ trung, mạnh mẽ; người bạn trăm năm tuyệt vời và ngập tràn tình yêu trong sáng dành cho gia đình. Thánh nhân luôn an nhiên đón nhận thánh ý Chúa và vững vàng tiến bước trước mọi cảnh ngộ cuộc sống.
Chiêm ngắm thánh Giuse, chúng ta thấy trong đó hình ảnh của chính mình trên hành trình dương thế, và gương nhân đức của ngài cho ta những suy tư về cuộc sống. Có lẽ hình ảnh của ngài là bài học cho nhiều người, cả tôi và bạn. Chúng ta được mời gọi trở nên những người “bạn trăm năm” của nhau, những người mang lại bình an, hạnh phúc và điểm tựa cho người khác. Những người cưu mang người khác bằng trái tim bao dung nhân hậu, bằng đón nhận yêu thương. Bằng những cố gắng hy sinh, chấp nhận khó khăn gian khổ và cả nghịch cảnh thử thách. Là những người “bạn trăm năm” mà không phải một thời gian chút ít mà được hiểu là liên lỉ và trong hành trình dài của cuộc sống khi có thể là bạn hữu để nâng đỡ nhau. Chúng ta được mời gọi trở nên những Giuse âm thầm nhưng kiên vững, khó khăn nhưng mạnh mẽ. Là nơi người khác cảm được bình an hạnh phúc, nhận được sự quan tâm yêu thương để nương tựa.
Tuy nhiên, nhìn vào thực tế cuộc sống, chúng ta không bi quan nhưng là khơi lên một chút để thấy mình cần cố gắng nhiều hơn.
Thật vậy, xã hội hiện đại với nhiều luồng gió mới dễ kéo chúng ta theo chủ nghĩa “chỉ lo thân mình”. Chúng ta dễ thờ ơ và vô cảm trước nhu cầu và sự cần thiết của người khác. Chúng ta khó nâng đỡ và cưu mang người khác. Đôi khi cách sống và cách hành xử của mình khiến người khác không thấy được tôn trọng, không được yêu thương. Chúng ta ít có khả năng đồng hành và bảo vệ người khác. Phải chăng chỉ khi nào sự thân giao của ta với người khác mang lại lợi ích cho mình ta mới thực sự là bạn để đến bên họ. Có khi ở bên người khác, ta chưa đủ là người: nâng đỡ, quan tâm, yêu thương; chưa là điểm tựa cho người khác nhưng lại đòi hỏi ở họ đủ điều. Đòi họ theo chủ nghĩa cá nhân của mình. Một chút khó chịu, bực dọc; một chút kêu ca than phiền; một chút thờ ơ vô trách nhiệm, vô tình ta mang tổn thương đến người mình gặp gỡ và sống cùng. Với họ, mình chẳng còn là người để họ san sẻ, để họ thấy được nâng đỡ, yêu thương. Và với chúng ta, người khác có là “bạn trăm năm”, hay họ chỉ là gánh nặng mà cuộc sống tất yếu bắt chúng ta phải gặp.
Cũng vậy, gia đình trước sự hội nhập và toàn cầu hóa kéo theo nhiều biến động. Trách nhiệm dồn lên vai tất cả mọi thành viên trong gia đình, nhưng nặng hơn có lẽ là người trụ cột, người phải lo và gánh vác nhiều hơn. Gia đình cần nơi người cha sự nghiêm khắc nhưng không thể thiếu sự quan tâm và yêu thương. Cần nơi người cha sự mạnh mẽ và vững chãi. Cần nơi người cha sự bao bọc nâng đỡ. Cần nơi người cha một điểm tựa chắc chắn để nương tựa vào giữa sóng gió cuộc đời. Cha phải là người mang lại bình yên và hạnh phúc cho gia đình. Là người âm thầm đón nhận mọi nghịch cảnh cuộc sống để gia đình được hạnh phúc. Nhưng có lẽ vẫn còn đó những người cha là trụ cột gia đình nhưng lại chưa là trụ cột. Bởi những người cha đó chưa mang lại hạnh phúc bình yên cho vợ con. Cha chưa nâng đỡ bao bọc họ, chưa quan tâm và yêu thương họ đủ. Cha chưa tôn trọng và làm điểm tựa cho họ. Cha chỉ mang lại sự bất an, đau khổ bởi sự thờ ơ vô trách nhiệm của mình. Món quà cha trao cho gia đình có khi chỉ là những lời chửi rủa, la mắng, những trận roi đòn đau đớn thể xác và hằn sâu trong tâm hồn. Vậy đâu còn là người bạn trăm năm cho vợ và các con. Gia đình cần nơi những người cha một tình cảm chân thành, một tình yêu vô vị lợi. Một sự yêu thương quan tâm cần có.
Với những người sống đời thánh hiến, chúng ta cũng được mời gọi trở thành “bạn trăm năm” của người khác và của chính Đức Giêsu. Gương mẫu của thánh Giuse là điểm vàng nhân đức để chúng ta noi theo. Khi kết ước, người tu sĩ cam kết dâng trọn vẹn con người và trái tim cho Đức Giêsu, chúng ta đã sống thế nào?
Lạy thánh Giuse, mỗi người chúng con được mời gọi noi gương nhân đức của ngài để trở thành bạn trăm năm của nhau. Ước gì trong cuộc sống với bao khó khăn và nghịch cảnh, chúng con vẫn thấy nơi nhau sự yêu thương và thấy cần nhau. Muốn được trao yêu thương và muốn mang lại hạnh phúc cho người khác. Mong sao những sóng gió trên đường đời không cản chúng con đến để nâng đỡ, để làm điểm tựa và bao bọc nhau; để trao cho nhau nụ cười và hạnh phúc.
Học Viện K5
