Marzena Devoud và Calah Alexander Có ai trong chúng ta chưa từng trải nghiệm sự bị từ chối, dù đó là khi bị trả hồ sơ phỏng vấn xin việc; khi bị tẩy chay khỏi một nhóm; khi bị bỏ rơi tại nơi làm việc; khi bị chia tay trong mối tương quan hẹn hò; hoặc thậm chí khi bị sỉ nhục công khai?
Trong cuộc sống hàng ngày, những tình huống bị từ chối thường ít kịch tính hơn, chẳng hạn như không nhận được hồi đáp cho một bức thư, một email được gửi đi; không nhận được lời mời tham dự một bữa tiệc, trong khi những người khác đều được mời và phấn khởi để tham dự; không được đề cập đến trong số các cộng tác viên làm việc trong một dự án chung, trong khi các đồng nghiệp khác đều có tên trong danh sách; không được chấp nhận một đề xuất, trong khi những người khác đã nhận được phản hồi tích cực;…
Nhưng ở dưới bất kỳ hình thức nào, sự bị từ chối luôn mang lại cảm giác đớn đau, hụt hẫng, thậm chí thất vọng.
Vết thương của sự từ chối xã hội
Nhu cầu kết nối, thuộc về, và được chấp nhận là một trong những đặc điểm cơ bản nhất của con người. Do đó, sự từ chối xã hội là một vết thương mà chúng ta rất khó chấp nhận.
Như bác sĩ Christophe André chuyên về tâm thần giải thích, một trong những quan sát nổi bật nhất của các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm về sự từ chối xã hội là
cường độ mà những sự từ chối này dẫn đến kết quả đau đớn, mặc dù những người tham gia biết rằng họ chỉ trải qua những tình huống giả tạo và nhất thời, với những người mà họ sẽ không bao giờ gặp lại. Như thể có một bản năng sâu xa báo hiệu rằng không có gì nguy hiểm hơn cho chúng ta ngoài việc bị đồng loại từ chối. Ngay cả khi bị từ chối bởi những người không quen biết và vô hình hoặc trong những tình huống không có hậu quả cụ thể, chẳng hạn như bị phớt lờ khi tương tác trên mạng xã hội, vẫn có thể dẫn đến sự xáo trộn đáng kể đối với lòng tự trọng.
Ngoài ra, theo nhà tâm lý học lâm sàng Gwenaëlle Persiaux, một điều rất nghịch lý, đó là chúng ta đều biết rằng không phải mình luôn luôn được tán thành và chấp nhận bởi mọi người, mọi vấn đề, mọi tình huống… Tuy nhiên, sau khi bị từ chối, chúng ta thường sợ những mối ràng buộc và rất giỏi dùng lý trí để thoát khỏi những tình huống thân mật. Một cách cụ thể, chúng ta dễ dàng “lảng tránh bất kỳ cam kết nào có thể đưa chúng ta vào tình huống đó một lần nữa. Đây là đặc tính của kiểu gắn bó né tránh”.
Theo nghiên cứu của Ladders, chúng ta có xu hướng cảm thấy sự bị từ chối đau đớn hơn, khó hơn, và kéo dài hơn khi nó đi kèm với sự so sánh với người khác, thay vì là một lời từ chối thẳng thừng.
Tiến sĩ William Dodson, một chuyên gia về Rối loạn tăng động, giảm chú ý (ADHD) cũng cho biết, người ta có thể có 2 hướng để phản ứng: Một là cố gắng kiềm chế cơn đau và hướng nó vào bên trong, và điều này có thể gây ra các giai đoạn trầm cảm hoàn toàn; Hai là thể hiện cảm xúc ra bên ngoài, theo cách: ra sức làm hài lòng tất cả mọi người bằng cách làm việc quá mức và trở thành người cầu toàn hoặc nghiện công việc; hoặc là theo thái cực ngược lại: từ bỏ việc cố gắng làm hài lòng bất cứ ai.
Vậy thì, làm sao để chúng ta có thể đối diện với sự bị từ chối đúng cách? Hoặc làm sao để chúng ta có thể tìm thấy ý chí để đối diện với sự bị từ chối một cách quân bình, thay vì bị cám dỗ để cô lập bản thân, kích hoạt một loạt các suy nghĩ tiêu cực, hoặc “buông bỏ” các mối tương quan hiện có với những người thân yêu?
Dưới đây là một số gợi ý chúng ta có thể thực hiện nhằm đối phó với cảm giác bị từ chối, và nhìn nhận vấn đề từ một góc độ khác.
1. Đừng cường điệu việc bị từ chối
Cảm giác nặng nề khi bị từ chối, đặc biệt là ở những người có tính nhạy cảm cao, thường là chủ quan. Do đó,
Nếu ý tưởng của chúng ta bị cấp trên bác bỏ, hoặc chỉ trích, thì cũng chẳng có lý do gì để chúng ta cảm thấy như mình bị đánh giá là một nhân viên tồi. Gặp tình huống này, chúng ta chỉ tự nhủ rằng: trong vấn đề cụ thể này, chẳng qua là quan điểm của mình và của cấp trên khác nhau mà thôi. Vì thực, từ chối ý tưởng của ai đó không giống như từ chối chính người đó.
Còn trong trường hợp một công việc, thì đó cũng chẳng phải là điều gì quá quan trọng. Điều rất rõ là, đôi khi chúng ta bị từ chối là vì chúng ta thiếu điều gì đó mà nhà tuyển dụng đang tìm kiếm, chứ không phải chúng ta là người vô dụng, bất tài.
Tương tự với bất kỳ mối tương quan nào khác, chúng ta không có thứ mà người kia đang tìm kiếm hoặc chúng ta có thứ mà họ không tìm kiếm.
Do đó, hãy kiên nhẫn và tự an ủi mình với nhận thức rằng: khi một ý tưởng, một công việc, hoặc một con người phù hợp với chúng ta xuất hiện, chúng ta sẽ là sự lựa chọn duy nhất!
2. Hãy đối xử tốt với bản thân
Hãy học cách tha thứ cho những lỗi lầm, và chấp nhận sự không hoàn hảo của chính mình. Hãy tưởng tượng chúng ta sẽ làm gì nếu một tình huống không xảy ra cho mình mà xảy đến một người bạn mà chúng ta yêu quí? Chắc chắn chúng ta sẽ phản ứng bằng sự đồng cảm và tử tế, phải không?
Nếu vậy thì, chúng ta cũng hãy đối xử với chính mình theo cách tương tự: đừng dằn vặt mình, đừng làm khổ mình, và đừng chán ghét mình. Nếu chúng ta ít đòi hỏi ở bản thân hơn, những người khác sẽ không từ chối chúng ta vì những khuyết điểm của chúng ta. Và nhất là, tự trong thâm tâm, những lời chỉ trích, chê bai, oán trách, sẽ không có cơ hội để làm khổ chúng ta.
3. Đừng đánh đồng sự từ chối với toàn diện con người
Khi bị từ chối, điều quan trọng là phải nói với bản thân rằng đó không phải là sự từ chối toàn bộ con người mà chỉ là về một khía cạnh nào đó của chúng ta mà thôi. Thực tế là, một phần của chúng ta không phù hợp với ai đó trong một tình huống cụ thể. Cho nên, không có lý do gì để chúng ta cảm thấy rằng chúng ta bị từ chối với tư cách là một con người. Những tình huống này cũng diễn ra theo chiều ngược lại: Nếu chúng ta không nghĩ hoặc cảm thấy giống người khác, thì điều đó chắc chắn không có nghĩa là chúng ta từ chối họ hoàn toàn.
4. Hãy tiếp tục những gì mình đang làm
Khi bị từ chối, thay vì chán nản, và tìm cách lấp đầy sự hụt hẫng của mình bằng việc vùi đầu vào công việc, buông xuôi nằm dài trên giường, hoặc rơi vào nghiện ngập… Trái lại, chúng ta hãy tiếp tục dành tâm trí cho các hoạt động thường ngày, mà không cần phải cố gắng thay đổi bản thân một cách miễn cưỡng. Vì chính những nỗ lực tự chủ sẽ là một trợ giúp tuy nhỏ bé nhưng lại rất quan trọng.
5. Phát triển mạng lưới xã hội
Một cách khác để đối phó với sự từ chối là xây dựng một mạng xã hội cởi mở hơn và đa dạng hơn. Ví dụ, khi mối tương quan hẹn hò của bạn bị đổ vỡ, đừng theo dõi người yêu cũ trên mạng xã hội, hoặc chăm chú vào những bức ảnh của họ với người yêu mới… vì điều này sẽ chỉ khiến bạn cảm thấy tồi tệ hơn và ngăn cản bạn chữa lành và tiếp tục tìm kiếm người phù hợp với mình. *****
Trong cuộc sống, chúng ta cảm nghiệm rất rõ rằng:
- Chẳng ai trong chúng ta thích bị từ chối, nhưng nỗi sợ bị từ chối nhiều khi lại lớn hơn bản thân của sự bị từ chối;
- Chẳng ai trong chúng ta có thể làm hài lòng tất cả mọi người, mọi lúc, và mọi việc được;
- Chẳng ai trong chúng ta có thể làm mất đi nỗi đau, hoặc ngăn chặn bất kỳ cảm xúc buồn bã nào cách dễ dàng như một phép mầu được;
Nhưng, chúng ta vẫn có thể nhắc nhớ mình rằng:
- Hãy cứ tự tin trong tâm tình cảm tạ, vì chúng ta có những ân ban, tài năng, và phẩm chất độc nhất vô nhị mà Thiên Chúa ban cho mỗi người chúng ta;
- Hãy cứ khiêm tốn, chấp nhận mình như mình là, với tất cả những ưu khuyết điểm, đồng thời cũng mở lòng để đón nhận người khác như thế;
- Hãy cứ bắt đầu lại, vì chúng ta càng nhạy cảm với việc bị từ chối, thì chúng ta càng có nhiều khả năng mở ra cho những gì đang ở phía trước...
- Và, hãy luôn nhớ rằng Thiên Chúa vẫn luôn yêu thương và đón nhận mỗi người chúng ta, vì quả thật “dầu cha mẹ có bỏ con đi nữa, thì hãy còn có Chúa đón nhận con.” (Tv 27,10)
