Thánh Tôma Đinh Viết Dụ sinh năm 1783 tại làng Phú Nhai, tỉnh Nam Định, nay thuộc giáo phận Bùi Chu.
Ngay từ bé, cậu Dụ đã yêu mến lần hạt Mân Côi kính Đức Mẹ và cậu ước mong được dâng hiến cuộc đời để phụng sự Chúa trong bậc tu trì. Để đạt được ước nguyện, cậu đã ra công gắng sức học hành tốt, có điểm cao; nhờ vậy mà cậu Tôma Đinh Viết Dụ được bề trên nhận vào chủng viện học la tinh rồi triết học và thần học. Khi đã hoàn tất chương trình học vấn của nhà trường, thầy Tôma Đinh Viết Dụ được thụ phong linh mục. Vì ngay từ nhỏ, cha Tôma Dụ đã có lòng yêu mến kinh Mân Côi và lòng sùng kính Mẹ Maria cách đặc biệt nên cha đã xin vào dòng Đa Minh. Được nhận vào dòng Đa Minh, cha qua Nhà Tập rồi ngày 21 tháng 12 năm 1814, cha tuyên khấn ba lời khấn của dòng Đa Minh và cha chính thức trở thành linh mục dòng Đa Minh, lúc ấy cha mới 31 tuổi. Với tuổi 31, cha Tôma Đinh Viết Dụ còn đầy nhiệt huyết, cha xông xáo vào những nơi hang cùng ngõ hẻm để đem Tin Mừng của Chúa đến cho mọi thành phần trong xã hội. Cha thu phục được nhiều linh hồn về với Chúa và tận tình giúp đỡ mọi người trong việc tông đồ. Tuy tận tụy với công việc mục vụ như thế, nhưng cha không hề sao lãng bổn phận thiêng liêng đối với Chúa và đời sống tu trì đối với anh em trong Dòng. Những người biết Cha, đều công nhận Cha là một tu sĩ gương mẫu về đời sống chiêm niệm, ngày đêm đều chìm đắm trong suy niệm và luôn kết hợp với Chúa ngay trong những giờ phút hoạt động bên ngoài. Bạn hữu đều tặng Cha danh hiệu “Thánh Brunô Việt Nam”. Thánh Brunô nổi tiếng là vị thánh làm việc cũng hăng mà cầu nguyện thì không biết mệt mỏi. Cha Tôma Đinh Viết Dụ đã được Đức Giám mục bổ nhiệm coi sóc giáo xứ Đông Xuyên, rồi giáo xứ Quất Lâm. Năm 1838, Đức Cha lại bổ nhiệm Cha tới xứ Liễu Đề thay thay thế Cha Phêrô Tuần đã bị bắt. Ngày 20 tháng 5 năm 1839 tổng đốc Trịnh Quang Khanh theo lệnh vua Minh Mạng cấm đạo, đưa 800 binh lính tới bao vây làng Liễu Đề, truy lùng bắt Đức Cha Hermosilla Liêm, vì có người tố cáo Đức Cha Hermosilla Liêm đang trú ẩn tại làng này. Binh lính đã ra công ra sức lục soát khắp nơi trong làng nhưng không bắt được Đức Cha vì Ngài đã trốn thoát rồi. Khi ấy chỉ còn cha Tôma Dụ vừa làm lễ xong tại nhà bà Anê Thu, đươc cấp báo binh lính đã vây kín chung quanh làng. Nhưng cha không kịp trở về nơi trú ẩn, cha liền cải trang thành người làm vườn qua nhà bên cạnh cặm cụi ngồi nhổ cỏ. Quan quân đi qua không để ý tới ông già làm cỏ trong vườn. Cuối cùng người đi tố cáo nhận diện được Cha, anh đã hô lớn: “Ông này là đạo trưởng”. Thế là quân lính xông tới bắt trói cha, dẫn cha ra đình làng nộp cho quan tổng đốc, lúc ấy quan đang ngồi đợi ở đình làng. Quan tổng đốc Trịnh Quang Khanh vui mừng hỏi cha: - Ông có phải là đạo trưởng không? Cha bình tĩnh và thẳng thắn trả lời: - Thưa phải, tôi là đạo trưởng có nhiệm vụ coi sóc các tín hữu ở đây. Quan lại hỏi cha về Đức Cha Thừa Sai Hermosilla Liêm và các linh mục khác hiện nay ở đâu. Cha làm thinh, không trả lời. Quan nổi sùng cho lính lục soát khắp người của cha, xem có tiền bạc giấy tờ gì không. Nhưng quan càng thất vọng vì trên người của cha chỉ có duy một cỗ tràng hạt Mân Côi. Quan cho lệnh tịch thu cỗ tràng hạt và đánh cha 21 roi Cha can đảm chịu đau đớn, không một lời kêu la oán trách. Bà Anê Thu vì không kịp cất giấu đồ lễ nên cũng bị bắt trói và giam tại đình làng 24 tiếng đồng hồ, sau đó quan ra lệnh tha cho bà Thu về. Còn cha thì phải đeo gông, tay chân mang xiềng xích như một tội phạm rồi dẫn giải về tống giam trong nhà tù tỉnh Nam Định. Tại nhà giam tỉnh Nam Định, cha Tôma Đinh Viết Dụ nhiều lần bị tra khảo, bị khuyên dụ bỏ đạo, đạp lên Thánh Giá và bị đòn vọt đau đớn nhưng cha cương quyết không thể bỏ đạo và nhất định không khai báo điều gì liên hệ hại đến các tín hữu. Chính vì thế mà cha bị đánh đập tàn nhẫn nhiều lần. Lần tứ nhất 90 roi, lần thứ hai 30 roi, các lần kế tiếp là 20 roi. Mỗi lần bị đánh xong thì những người lính còn chế nhạo, mắng nhiếc ngài cách nhục nhã. Nhưng vị tông đồ của Chúa lúc nào cũng luôn tỏ ra nhẫn nhục và vui vẻ, coi đó là dịp tốt để được nên giống Chúa Kitô khổ nạn. Ông Giuse Hiền là nhân chứng kể lại rằng chính mẹ của ông ấy giả làm người hành khất vào tận ngục thăm nuôi cha. Khi gặp cha, bà thấy cha tùy tụy, quần áo rách nát vì bị tra tấn, máu me thấm đỏ cả quần lẫn áo thì bà nức nở khóc. Thấy bà khóc thương cha. Cha an ủi bà: - Sức lực cha bị suy giảm. Nhưng cha còn có thể chịu được hơn nữa. Chúa Giêsu là Chúa mà đã chịu bao cực hình cay đắng đến cực độ để cứu chuộc chúng ta. Do đó, cha cũng sẵn lòng chịu mọi hình khổ để được nên giống Chúa. Con hãy cầu nguyện cho cha vững lòng tin yêu và chịu mọi khổ nhục vì Chúa. Được chết vì Chúa là hạnh phúc nhất đời, con ạ! Lần sau, bà cũng giả làm người hành khất để vào thăm cha. Bà kể lại rằng. Khi gặp cha, cha vui vẻ và rất bình tĩnh. Cha nói: - Những cực hình sau này cha phải chịu hình như Chúa đã giảm bớt sự đau đớn cho Cha. Cha không biết ngày nào sẽ được hiến dâng mạng sống vì Chúa. Có thể từ đây anh chị em không còn gặp Cha nữa. Bà hãy cầu nguyện nhiều, xin Chúa ban cho cha ơn nhẫn nại chịu đựng tất cả những điều người ta gây nên cho cha để danh Chúa được cả sáng. Sau nhiều lần tra tấn, khuyên dụ không thành công, quan tổng đốc tỉnh Nam Định làm bản án với những lời lẽ như sau: “Đạo trưởng Tôma Đinh Viết Dụ bị kết án trảm quyết vì tội truyền bá Gia Tô tả đạo. Các quan đã hết sức khuyên dụ, dọa nạt và tra tấn để bắt y quá khóa theo luật nước. Nhưng y không chịu. Y đã trở nên chai đá không gột rửa được những điều dị đoan đã quá ăn sâu… Do đó, mọi người thấy rõ y là kẻ điên khùng cố chấp bất trị, đáng khinh dể. Vậy phải nghiêm trị, không còn phàn nàn gì nữa”. Ngày 7 tháng 11 vua Minh Mạng ký bản án. Sau 5 ngày, bản án gửi về tới Nam Định. Khi ấy trong nhà tù còn có cha Đa Minh Nguyễn Văn Xuyên cũng đã bị bắt ngày 18 tháng 8 đã được đưa về giam tại đây chung với cha Tôma Du. Cũng bị án tử hình với Cha Đinh Viết Dụ. Hai cha được giam chung với nhau nên có dịp an ủi, khích lệ nhau, giải tội cho nhau, khuyến khích nhau kiên trì cho tới giờ phút cuối cùng. Ngày 26 tháng 11 năm 1839, hai chiến sĩ kiên cường của Chúa bị giải ra nơi xử án. Hai đấng cùng anh dũng tiến ra pháp trường Bẩy Mẫu đi giữa một đoàn quân oai vệ. Các quan cỡi voi chỉ huy đi tiên phong, hai bên là cờ quạt, chiếng trống. Đoàn quân rất hùng hậu áp giải hai vị Tông Đồ của Chúa. Theo sau là dân chúng đông đảo ồn ào bước đi cách vội vã. Đoàn người nhìn hai Đấng vai mang gông, tay mang xiềng xích, vừa đi vừa cầu nguyện, nét mặt tươi sáng, hân hoan khiến nhiều người sửng sốt ngỡ ngàng về thái độ vui vẻ của các Ngài. Tới pháp trường Bảy Mẫu, quan chánh án hỏi lại lần cuối, nếu hai Đấng thay đổi ý mà bước qua Thập Giá thì sẽ được tha. Nhưng cả hai chiến sĩ Đức Tin đều lớn tiếng trả lời “Không” rồi quì xuống tiếp tục cầu nguyện để sẵn sàng lãnh nhận án tử hình. Bà Maria Ơn cũng chen chúc trong đám đông dân chúng để chứng kiến cuộc trảm quyết hai Đấng đã kể lại rằng: “Chúng tôi vô cùng xúc động khi thấy hai Cha rất bình tĩnh, quì gối, chắp tay, ngửa mặt lên trời như để nói chuyện với các Thiên Thần đang bay lượn trên đầu các Ngài. Bọn lính cưa gẫy gông, cắt đứt xiềng xích sắt, rồi trói chặt tay hai Cha vào cột đoạn chém cổ hai Cha”. Sau khi thi hành án trảm, lý hình tung đầu hai Cha lên cao ba lần và nói lớn: “Đầu đạo trưởng đã bị chém đây”. Cha Tôma Đinh Viết Dụ hưởng thọ 56 tuổi, đã lãnh nhận phúc tử đạo đúng năm cha mừng lễ Ngân Khánh Linh mục của Cha. Một mùa Ngân Khánh được ghi vào lịch sử Giáo Hội Việt nam. Thi thể của hai cha được an táng ngay tại pháp trường Bảy Mẫu. Tháng Giêng năm 1841 giáo dân cải táng và rước về đặt tại nhà thờ Lục Thủy thuộc giáo phận Bùi Chu. Đức Giáo Hoàng Lêô XIII đã suy tôn Ngài lên bậc Chân Phước ngày 27 tháng 3 năm 1900. Sau khi được tôn phong lên bậc Chân Phước, giáo quyền lại đặt thi hài của cha thánh Tôma Đinh Viết Dụ trong một chiếc hòm gỗ sơn son thiếp vàng và trưng bày tại Đền thánh Đức Mẹ Vô Nhiễm ở Phú Nhai. Đời đời mãi mãi ghi nhớ hình ảnh vị thánh nhân chứng Đức Tin, người con ngoan ngoãn của Đức Mẹ Mân Côi. Ngày 19 tháng 6 năm 1988 Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã nâng Ngài lên bậc Hiển Thánh Tử Đạo Việt Nam. Lm. Nguyễn Đức Việt Châu, SSS
tonggiaophanhanoi.org
