Thánh Augustinô Nguyễn Văn Mới sinh năm 1806 tại làng Bồ Trang cũng gọi là làng Kẻ Bái thuộc tỉnh Thái Bình trong một gia đình lương dân làm nghề nông nhưng rất nghèo.
Tới tuổi khôn lớn, anh theo bạn bè đốn làng Đức Trai, xứ Kẻ Mốt thuộc tỉnh Bắc Ninh làm thuê làm mưới cho các điền chủ. Tại đây, anh có dịp giao tiếp thân quen với một số gia đình Công giáo. Anh thấy những người Công giáo vui vẻ lại hay thương giúp những người ngèo khó thì anh quí mến và xin học đạo để được trở thành người Công giáo. Anh được bà con làng Đức Trai giúp đỡ học giáo lý rồi dẫn tới xin cha xứ là cha Phêrô Nguyễn Văn Tự rửa tội và đặt tên thánh cho anh là Augustinô, lúc ấy anh đã 31 tuổi. Bà con lối xóm rất quí mến anh vì anh tuy là tân tòng nhưng lại rất sốt sắng sống đạo nghiêm chỉnh. Anh siêng năng lần hạt Mân Côi và có lòng yêu mến, tôn sùng Đức Mẹ. Dù phải làm ăn vất vả mệt nhọc tới khuya nhưng không bao giờ anh bỏ đọc kinh sáng tối. Tính tình anh vui vẻ hiền lành, chất phác, chăm chỉ làm ăn. Những người ở gần anh đều thương mến vì anh chẳng làm mầt lòng ai bao giờ. Sau một thời gian, anh kết hôn với một thiếu nữ Công giáo hiền lành của làng Đức Trai. Mấy năm trước anh được cha Phêrô Tự làm phép Rửa Tội cho anh, nay lại được Ngài làm phép cưới cho anh, thật là hạnh phúc. Anh chăm lo xây dựng một gia đình đạo hạnh, vợ chồng chăm chỉ làm ăn, sống đời sống đạo sốt sắng, lo lắng cho vợ con, gia đình êm ấm, hạnh phúc. Đó là giấc mơ nhỏ bé và khiêm tốn của anh. Nhưng ở đời nhiều chuyện xẩy đến không ai lường được. Khi có lệnh vua Minh Mạng cấm đạo và treo giải thưởng cho những người tố cáo các đạo trưởng thì nhiều người đi thăm dò nơi chốn trú ẩn của các Đấng rồi đi tố giác để lãnh phần thưởng. Tại làng Đức Trai cũng có những theo dõi và đi tố cáo là trong làng Đức Trai có đạo trưởng trú ẩn. Được tin mật báo, quan liền đem quân lính về vây kín quanh làng rồi cho đi lục soát tìm kiếm các đạo trưởng. Trước hết, họ chỉ bắt được cha Phêrô Nguyễn Văn Tự đang ẩn trú tại Kẻ Mốt thuộc làng Đức Trai. Sau khi bắt được cha Phêrô Tự, quan ra lệnh tất cả mọi người trong làng phải ra tập trung tại đình làng để kiểm danh. Quan truyền lệnh cho những người theo đạo Gia Tô đứng riêng ra một bên, rồi quan truyền lệnh từng ngườI phải bước qua Thập Giá. Một số người khiếp sợ quá, bỏ trốn. Một số người khác thì vì run sợ đã bước qua, cứng tỏ đã bỏ đạo. Riêng anh Augustinô Nguyễn Văn Mới cương quyết không chịu bước qua Thập Giá Quan lớn hỏi anh: – Mày có biết cụ đạo nào không? – Bẩm quan lớn, tôi biết – Ông cụ đạo nào? – Bẩm quan lớn tôi biết cụ Tự mà quan đã bắt Ngài đây. – Mày có theo đạo Gia Tô không? – Bẩm quan lớn tôi theo đạo Gia Tô, tôn thờ Thiên Chúa. – Ai đã dạy mày theo đạo Gia Tô? Anh Mới liền chỉ cha Tự và nói: – Cha là người đã dậy đạo và Rửa Tội cho tôi. Sau đó quan ra lệnh anh phải bước qua Thập Giá và bỏ đạo. Nhưng anh cương quyết nhất định không bước qua Tháp Giá và cũng không bỏ đạo. Quan cho anh là người bướng bỉnh, ngoan cố nên truyền lệnh đóng gông, xiềng xích tay chân để giải về phủ. Ngày hôm đó cùng bị bắt và giải về phủ gồm có: Cha Phêrô Tự, thầy Phanxicô Xavier Mậu, thầy Đa Minh Úy, ông Tôma Đệ, ông Stêphanô Vinh và anh Augustinô Mới. Nhờ ơn Chúa thương tất cả các vị này đều được phúc tử vì đạo và đã được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II tôn phong lên hàng Hiển Thánh Tử Đạo. Tin cha Phêrô Nguyễn Văn Tự đã bị bắt cùng với 5 người Gia Tô khác về tới kinh đô, vua Minh Mạng liền hạ lệnh phải làm khổ tối đa để bắt tất cả những người này phải bỏ đạo. Nhận được lệnh vua như thế, các quan bày ra đủ mọi hình khổ, nào là bày ra ghê sợ như kìm kẹp nung với than hồng, nào là đòn vọt, xẻ thịt nát da v.v. Các ngài không hề lay chuyển lòng tin sắt đá và lòng tin tưởng cậy trông vào lòng nhân hậu từ bi, yêu thương của Chúa. Anh Mới và các bạn bị giam tù và bị đày đọa từ ngày 30 tháng 6 năm 1838 cho tới ngày 27 tháng 7 mới có sớ tâu vua xin xử tử các Ngài. Trong sớ tâu vua, các quan muốn ghép các Ngài vào tội tin theo phù thủy. Đứng đầu là cha Tự phải trảm quyết, còn những người khác chỉ phạt 100 trượng và bị khổ sai biệt xứ 3 ngàn dặm. Trong sớ các quan xin trảm quyết cha Phêrô Tự và ông Giuse Hoàng Lương Cảnh vì các quan tưởng ông Cảnh cũng là đạo trưởng. Đọc sớ, vua Minh Mạng thấy ghép tội như thế không được, vua truyền lệnh phải khuyên dụ các Ngài bỏ đạo nếu không thì phải xử giảo. Có lần quan cho gọi tất cá 5 người ra tra khảo, lần lượt từng người, quan tra vấn. Đến lượt quan hỏi anh Mới: – Mày có muốn trở về với vợ con không? Nếu muốn thì mày hãy bước qua Thập Giá này thì Ta tha cho về. – Bẩm quan lớn, tôi muốn trở về với vợ con. Nhưng tôi đã quyết định thờ một Chúa, Ngài là Đấng dựng nên trời đất muôn vật, Ngài là Chúa của muôn vật. Tôi thà chết chứ không thể chối bỏ Ngài. Quan có thể giết tôi như bao người khác, tôi sẵn lòng chịu chết, chứ tôi không thể chối bỏ Chúa tôi. Quan cho lính kéo anh Augustinô Mới qua Thập Giá bằng cách là dùng roi đánh vào ống chân. Nhưng anh kêu lớn: – Lạy Chúa! Con xin phó linh hồn con trong tay Chúa. Quan nói một cách bực tức: – Không thể tha cho chúng nó được! Ta muốn tha mà chúng điền rồ ngoan cố không làm theo ý Ta. Thôi, tống giam chúng nó vào ngục. Trong ngục, anh Mới đã cùng với các bạn xin gia nhập dòng Ba Đa Minh và đã khuyên được 14 tù nhân theo đạo, trong số đó 4 người đã chết trong tù. Ngày 18 tháng 12 năm 1839 chiếu chỉ vua gửi về truyền xử giảo anh Mới và 4 đồng bạn, Bản án được ghi như sau: “Những tên gian ác theo đạo Gia Tô, sau khi đã khuyên bảo nhiều lần, phạt hai ba lần nhưng chúng vẫn không bước lên Thập Giá. Do đó, chúng phải bị xử giảo”. Tất cả các Ngài bị điệu tới pháp trường gần làng Cổ Mễ, lý hình tháo gông và xiềng xích rồi đội lý hình buộc giây thừng vào cổ các Ngài, trói chân tay vào cọc, đợi hiệu lệnh thì đội lý hình cầm hai đầu giây kéo thật mạnh cho tới khi tội nhận chảy phun máu ra mũi, ra miệng và tắt thở. Sau đó lý hình đốt các đầu ngón chân để biết chắc là tội nhận đã chết. Sau đó, các tín hữu xô nhau chạy tới thấm máu, lấy giây thừng, quần áo, gông và xiềng xích của các Ngài, đồng thời xin nhận xác rước về an táng tại nhà thờ Kể Mốt. Thánh Augustinô Nguyễn Văn Mới thì an táng tại nhà thờ họ Phượng Mao, thuộc Bắc Ninh. Đức Giáo Hoàng Lêô XIII đã suy tôn anh Augustinô Nguyễn Văn Mới lên bậc Chân Phước ngày 27 tháng 5 năm 1900 và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã nâng Ngài lên hàng Hiển Thánh Tử Đạo ngày 19 tháng 6 năm 1988. Lm. Nguyễn Đức Việt Châu SSS
tonggiaophanhanoi.org
