Thánh Micae Hồ Đình Hy sinh năm 1808 trong một gia đình quan lại và đạo đức, tại Nhu Lâm, tỉnh Thừa Thiên, Huế. Ngài là người con thứ 12 trong gia đình và cũng là cậu út ngoan ngoãn. Ngay từ nhỏ, Ngài đã tỏ ra có nhiều điểm đặc biệt về trí thông minh và lòng đạo đức. Khi chưa đủ 19 tuổi Ngài đã được cất nhắc lên làm Thư Lại Cửu Phẩm Hộ Công. Năm 20 tuổi, Ngài kết hôn với cô Lucia Tân người làng Sơn Công, rồi sinh được 5 người con.
Người con cả đi tu, được gửi sang du học tại Pénăng Mã Lai, rồi lãnh chức linh mục, tên là cha Hồ Đình Thịnh. Vì quan Hồ Đình Hy làm việc giỏi lại có đức độ, liêm khiết nên Ngài được thăng chức Tham Tá, hàm Lục Phẩm rồi tới chức Thái Bộc, hàm Tam Phẩm dưới triều vua Tự Đức. Uy tín Ngài càng ngày càng tăng, được vua tín cẩn. Thấy vậy, một số quan lại sinh lòng ghen tương, dèm pha xin truất chức quan Hồ Đình Hy thì vua Tự Đức nói: “Không thể truất nhiệm quan Hồ Đình Hy được, vì ông đã chu toàn trách nhiệm theo lương tâm. Ta chưa có gì để phải khiển trách ông ta. Có lẽ ta sẽ tăng lương cho xứng với công việc của ông ấy nữa là khác”. Làm quan trong triều, khi thấy vua bách hại đạo, quan Thái Bộc Hồ Đình Hy không tỏ ra mình là người theo đạo Gia-Tô. Trong nhà Ngài đặt bàn thờ Chúa nơi trang trọng, hằng ngày có hoa nến. Nhưng vì làm việc chung với các quan lại khác nên Ngài bị ảnh hưởng xấu và có nhiều tật bê bối. Ngài quan hệ bất chính với một thiếu nữ trẻ, sinh được ba người con ngoại hôn. Sau Ngài đã chấm dứt cuộc tình ngang trái này và đền bù bằng cách nhận 3 người con này về nuôi dưỡng và Rửa Tội cho chúng. Đồng thời Ngài đã cố gắng làm nhiều việc lành phúc đức để đền bù tội lỗi của mình. Ngài tâm sự với bạn hữu rằng tội Ngài nặng lắm nên phải tìm mọi cơ hội để giúp đỡ những người nghèo khó cùng khốn, cô thân cô thế, nuôi dưỡng những trẻ mồ côi, giúp đỡ địa phận nhiều tiền của và công sức một cách rất rộng rãi để đền bù tội lỗi và xin Chúa tha thứ hết các tội lỗi. Biết quan Thái Bộc Hồ Đình Hy là người đạo đức, giầu lòng bác ái nên Đức Cha Pellirin Phan coi sóc địa phận Đông Đàng Trong rất tin tưởng, tín nhiệm đặt Ngài làm trùm xứ Đạo và trao cho Ngài việc giúp đỡ các Thầy Giảng đang làm việc ở tỉnh Thừa Thiên cũng như việc trông coi các cơ sở của địa phận và Ngài đã chu toàn nhiệm vụ một cách rất đáng khen. Đến cuối năm 1856, một số các vị quan vốn ghen ghét Ngài vì thường bị Ngài ngăn chặn trong những việc bất chính, do đó đã âm mưu dâng sớ tâu vua, tố cáo Ngài về nhiều chuyện bịa đặt như việc liên hệ với Tây âm mưu làm loạn, nào là việc Ngài theo đạo Gia Tô trái lệnh nghiêm cấm của vua. Vua Tự Đức đang nghi ngờ và ghét Đạo, nên dù quí mến Ngài thì cũng ra lệnh cách chức và bắt Ngài. Vua bắt Ngài nhận tội và bước qua Thánh Giá, Ngài bị tra tấn rất đau đớn nhưng Ngài nhất định không bước qua Thánh Giá và không tố cáo nơi Đức Giám mục cũng như các linh mục Thừa Sai đang ẩn trú. Có lần chính vua Tự Đức xét xử và vì thương mến, vua khuyên dụ Ngài nghĩ lại, ít là bước qua Thánh Giá thì vua sẽ tha và phục hồi chức tước cho Ngài. Nhưng với thái độ khiêm tốn và dứt khoát Ngài thưa: “Tâu bệ hạ, đã 30 năm làm việc dưới triều vua, lúc nào hạ thần cũng hết lòng yêu nước và là tôi trung Hạ thần cam chịu mọi cực hình để đền bù tội lỗi và được nên giống Chúa Giêsu. Hạ thần xin sẵn sàng lãnh nhận cái chết vì Đức Tin. Hạ thần xin đội ơn vua”. Thấy sự cương quyết của Ngài, vua Tự Đức không hy vọng có thể thuyết phục được Ngài bỏ đạo nên ngày 30 tháng 4 năm 1857 vua kết án như sau: “ Khinh luật nước, theo tả đạo, lại gửi con đi Singapour liên lạc với các đạo trưởng nước Pháp, chứng tỏ Hồ Đình Hy hai lòng. Nay Ta truyền phải chém đầu làm gương”. Thế là một số quan trong tirều đình vốn có lòng ghen tị với Ngài vui mừng hớn hở vì đã loại được địch thủ của mình. Về phần thánh Micae Hồ Đình Hy thì vui mừng tạ ơn Chúa vì Chúa đã thương ban cho Ngài được vinh dự đổ máu mình ra để làm chứng cho Tin Mừng của Chúa. Sáng ngày 22 tháng 5 năm 1857 Ngài bị đem ra pháp trường An Hoà, có nhiều người lương giáo đi theo rất đông. Nhiều người khóc lớn tiếng la lên: “Chúng tôi thương tiếc vị quan thanh liêm đã thương giúp chúng tôi rất nhiều. Chúng tôi xin ghi ơn Ngài”. Tới pháp trường quân lính cũng trọng kính vì Ngài là vị quan nổi tiếng nên đã để Ngài ung dung rửa chân tay, rồi cho ngồi trên chíếc chiếu đã trải sẵn, bình tĩnh hút một điếu thuốc cuối cùng. Sau đó đứng lên sửa soạn lại đầu tóc, quần áo rồi quì xuống sốt sắng cầu nguyện, trong khi đó có hai linh mục Việt Nam đứng chen lẩn trong đám đông giơ tay làm dấu Thánh Giá tha tội cho Ngài. Ngài vui mừng tươi cười, và rất bình tĩnh, hiên ngang đưa cổ cho lý hình thi hành bổn phận một cách lúng túng và run sợ. Đức Giáo Hoàng Piô X đã long trọng phong Ngài là Chân Phước ngày 2 tháng 5 năm 1909 và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã tôn phong Hiển Thánh Tử Đạo cho Ngài ngày 19 tháng 6 năm 1988. Lm. Nguyễn Đức Việt Châu, SSS
tonggiaophanhanoi.org
