Hồng Thủy - Vatican News
Trong bài giáo lý tại buổi tiếp kiến chung sáng thứ Tư 05/01/2021 Đức Thánh Cha đã suy niệm về tình phụ tử của thánh Giuse, cha nuôi của Chúa Giêsu. Đức Thánh Cha nhận xét rằng dù là chồng của Đức Maria và là cha theo pháp lý của Chúa Giêsu, thánh Giuse có mọi quyền của một người cha, bao gồm quyền đặt tên cho Chúa, nhưng thánh nhân vâng theo kế hoạch của Thiên Chúa. Qua lời thiên thần, ngài hiểu rằng con của Đức Maria sẽ được đặt tên là Giêsu, có nghĩa là “Chúa cứu”. Sự vâng lời của thánh Giuse đối với ý muốn của Thiên Chúa và sự quan tâm chăm sóc của người cha dành cho con trẻ Giêsu có thể dạy chúng ta nhiều điều về ý nghĩa đích thực của việc làm cha mẹ.
Theo Đức Thánh Cha, trở thành một người mẹ hoặc một người cha không chỉ đơn giản là một vấn đề sinh học; sâu xa hơn, nó bao gồm sự chăm lo cho cuộc sống của một gia đình. Theo nghĩa này, một trong những hình thức làm cha mẹ cao nhất là đảm nhận trách nhiệm trở thành cha mẹ nuôi, sẵn sàng chào đón một đứa trẻ mồ côi hoặc bị bỏ rơi như một phần của gia đình mình. Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu hãy cầu nguyện để qua lời chuyển cầu của Thánh Giuse, những người cha trong các gia đình sẽ được ban ơn để đáp lại ơn gọi cao quý của họ, và nhiều trẻ em trên thế giới của chúng ta đang khao khát một ngôi nhà an toàn và yêu thương sẽ tìm thấy sự chào đón từ các gia đình tốt lành và quảng đại.
Thánh Giuse - cha nuôi của Chúa Giêsu
Mở đầu bài giáo lý Đức Thánh Cha lưu ý rằng các thánh sử Mátthêu và Luca trình bày về thánh Giuse như là người được xem là cha của Chúa Giêsu, chứ không phải là cha ruột của ngài. Thánh Mátthêu nói rõ điều này bằng cách tránh dùng công thức “sinh”, được dùng trong gia phả cho tất cả tổ tiên của Chúa Giêsu; thay vào đó, thánh sử xác định thánh Giuse là “chồng của bà Maria, bà là mẹ Đức Giêsu cũng gọi là Đấng Kitô” (1,16). Trong khi đó, thánh Luca khẳng định điều đó bằng cách nói rằng thánh Giuse là cha của Chúa Giêsu “như thiên hạ nghĩ” (3,23), nghĩa là ngài xuất hiện như một người cha.
VIệc nhận con nuôi vào thời xa xưa
Theo Đức Thánh Cha, để hiểu về mối quan hệ cha con theo lý thuyết hoặc theo pháp lý của thánh Giuse, cần phải nhớ rằng vào thời xa xưa, ở phương Đông, thể chế nhận con nuôi rất phổ biến, hơn cả trong thời đại chúng ta. Ngài đưa ra ví dụ về trường hợp phổ biến ở Israel, như được trình bày trong sách Đệ Nhị luật: “Khi có những anh em ở chung với nhau, và một trong những người đó chết mà không có con trai, thì vợ của người chết không được lấy một người xa lạ, ngoài gia đình; một người anh em chồng sẽ đến với nàng, lấy nàng làm vợ và chu toàn bổn phận của một người anh em chồng đối với nàng. Đứa con đầu lòng nàng sinh ra sẽ duy trì tên của người anh em đã chết; như vậy tên của người chết sẽ không bị xoá khỏi Israel” (25,5-6). Nói cách khác, cha của đứa trẻ này là người anh/em (của người đã chết), nhưng người cha theo pháp lý vẫn là người đã chết, người cho đứa trẻ mới sinh tất cả các quyền thừa kế. Mục đích của luật này gồm hai mặt: đảm bảo hậu duệ của những người đã khuất và bảo tồn gia sản.
Thiên Chúa - cha thật sự của Chúa Giêsu - đặt tên cho Người
Đức Thánh Cha giải thích: Với tư cách là cha chính thức của Chúa Giêsu, thánh Giuse thực hiện quyền đặt tên cho con trai mình, nhìn nhận người con về mặt pháp lý. Ngài là cha về mặt pháp lý nhưng không về mặt di truyền vì ngài không sinh ra Chúa Giêsu.
Vào thời xa xưa, tên gọi là bản tóm tắt căn tính của một người. Thay đổi tên có nghĩa là thay đổi chính con người đó, như trong trường hợp của Ápram, được Thiên Chúa đổi tên thành “Ápraham”, có nghĩa là “cha của nhiều dân tộc”, vì Sách Sáng thế nói, ông sẽ là “cha của nhiều dân tộc” (17,5). Điều tương tự cũng xảy ra đối với Giacóp, người được gọi là “Israel”, có nghĩa là “người chiến đấu với Thiên Chúa”, vì ông đã đấu với Thiên Chúa để buộc Người ban ơn cho mình (xem St 32,29; 35,10).
Nhưng trên hết, đặt tên cho ai đó hoặc một cái gì đó có nghĩa là khẳng định quyền hạn của một người đối với những gì được đặt tên, như ông Ađam đã làm khi đặt tên cho tất cả các loài vật (xem St 2,19-20).
Đức Thánh Cha nhận xét: Thánh Giuse đã biết rằng, đối với người con của Đức Maria, Thiên Chúa đã chuẩn bị sẵn một tên. Tên được đặt cho Chúa Giêsu là do Thiên Chúa - cha thật của Chúa - đặt cho. “Giêsu”, có nghĩa là “Chúa cứu”; như Thiên Thần giải thích, “Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ” (Mt 1,21). Khía cạnh đặc biệt này của con người thánh Giuse giờ đây giúp chúng ta suy tư về tình phụ tử và tình mẫu tử.
Tình trạng mồ côi ngày nay
Và tôi nghĩ điều này rất quan trọng: hãy nghĩ về tình phụ tử, hôm nay. Bởi vì chúng ta đang sống trong một thời đại hết sức mồ côi, phải không? Thật là lạ lùng: nền văn minh của chúng ta hơi bị mồ côi, và chúng ta cảm nhận được tình trạng mồ côi này. Xin thánh Giuse, thay cho người cha thật là Thiên Chúa, giúp chúng ta biết cách gỡ bỏ cảm giác mồ côi khiến chúng ta thật đau khổ.
Tình phụ tử và mẫu tử thật sự
Tiếp tục suy tư về tình phụ tử và mẫu tử Đức Thánh Cha nói: Đưa một đứa trẻ đến với thế giới thôi thì chưa đủ để nói rằng mình là cha hoặc mẹ. “Chúng ta không sinh ra là cha, nhưng trở thành người cha. Một người không trở thành cha đơn giản chỉ vì sinh ra một đứa con, nhưng vì đảm nhận trách nhiệm chăm sóc đứa con ấy. Bất cứ khi nào một người nhận trách nhiệm về cuộc sống của một người khác, thì một cách nào đó, họ trở thành cha của người ấy.” (Tông thư Patris corde). Tôi nghĩ cách đặc biệt đến tất cả những ai mở lòng đón nhận sự sống bằng cách nhận con nuôi, một hành động vô cùng quảng đại và tuyệt vời. Thánh Giuse cho chúng ta thấy rằng loại liên kết này không phải là thứ yếu; nó không phải là điều tạm thời. Sự lựa chọn này là một trong những hình thức cao nhất của tình yêu, tình phụ tử và tình mẫu tử. Có bao nhiêu đứa trẻ trên thế giới đang đợi ai đó chăm sóc chúng! Và biết bao nhiêu người vợ, chồng mong muốn được làm cha, làm mẹ nhưng không thể thực hiện được vì lý do sinh học; hoặc, mặc dù đã có con, nhưng họ muốn chia sẻ tình cảm của gia đình với những người bị bỏ rơi. Chúng ta không được sợ hãi khi lựa chọn cách nhận con nuôi, chấp nhận “rủi ro” của việc chào đón trẻ em.
Sự ích kỷ
Đức Thánh Cha nhận xét thêm: Và ngày nay cũng thế, có một sự ích kỷ nào đó trong tình trạng mồ côi. Hôm trước, tôi đã nói về mùa đông dân số ngày nay, nó cho thấy rằng người ta không muốn có con, hoặc ít nhất là chỉ một và không hơn. Và rất nhiều cặp vợ chồng không có con vì họ không muốn hoặc họ có một con và không muốn thêm nữa - nhưng họ có hai con chó, hai con mèo… Đúng, chó và mèo thay thế cho con cái. Thật buồn cười, tôi hiểu, nhưng đó là thực tế. Và việc phủ nhận tình phụ tử và tình mẫu tử này làm chúng ta suy giảm, tước đi tính nhân văn. Và do đó nền văn minh trở nên già nua hơn và không có tính nhân văn, bởi vì sự phong phú của tình phụ tử và mẫu tử đã bị mất đi. Và đất nước đau khổ, không có con cái và - như người ta nói một cách hài hước – “và bây giờ ai sẽ trả tiền thuế cho lương hưu của tôi, khi không có con cái?”: chúng ta cười, nhưng đó là sự thật. Ai sẽ chăm sóc tôi?
Hãy sinh con cái; hãy nhận con nuôi
Đức Thánh Cha xin Thánh Giuse ơn đánh thức lương tâm và suy nghĩ về việc hãy có con cái. Ngài nói: Thiên chức làm cha, làm mẹ là sự viên mãn của một đời người. Anh chị em hãy nghĩ về điều này. Đúng là, có tình phụ tử thiêng liêng dành cho những ai dâng mình cho Thiên Chúa và tình mẫu tử thiêng liêng; còn những ai sống giữa thế gian và lập gia đình, hãy nghĩ đến việc có con, cho đi cuộc đời của mình, vì họ sẽ là người vuốt mắt bạn, tiếp nối tương lai của bạn. Và nếu bạn không thể có con, hãy nghĩ đến việc nhận con nuôi. Đó là một rủi ro, vâng: có một đứa con luôn luôn là một rủi ro, cả việc có con cách tự nhiên và nhận con nuôi. Nhưng nó sẽ là rủi ro hơn nếu không có bất kỳ đứa con nào. Từ chối mối tương quan cha con, từ chối tình mẫu tử, cả thực tế và thiêng liêng, là điều ủi ro hơn. Một người nam và một người nữ không phát triển ý thức làm cha, làm mẹ, họ thiếu một cái gì đó, điều gì đó chính yếu, một cái gì đó quan trọng. Xin hãy suy nghĩ về điều này.
Sự trợ giúp của các tổ chức
Cuối bài giáo lý Đức Thánh Cha mong muốn các tổ chức sẽ luôn sẵn sàng giúp đỡ trong vấn đề nhận con nuôi, bằng cách giám sát nghiêm ngặt nhưng cũng đơn giản hóa thủ tục cần thiết để ước mơ của rất nhiều trẻ em cần một gia đình, và của rất nhiều vợ chồng mong muốn được trao tặng chính mình trong tình yêu, có thể trở thành sự thật.
Để minh chứng cho điều này Đức Thánh Cha đã chia sẻ kinh nghiệm của một bác sĩ không có con; ông đã cùng với vợ quyết định nhận một đứa con nuôi. Và khi đến thời điểm, người ta trao cho họ một đứa con và nói với họ: “Nhưng chúng tôi không biết sức khỏe của đứa con này sẽ ra như thế nào. Có thể nó mắc bệnh gì đó”. Và bác sĩ đó nói - khi ông đã thấy đứa trẻ: “Nếu bạn hỏi tôi điều này trước khi vào, có lẽ tôi đã từ chối nhận. Nhưng tôi đã thấy đứa trẻ: Bây giờ tôi đang bế nó”. Đây là mong muốn được làm cha, làm mẹ của những người nhận con nuôi. Anh chị em đừng sợ điều này.
Cầu nguyện cùng thánh Giuse
Cuối cùng Đức Thánh Cha cầu nguyện để không ai cảm thấy thiếu thốn tình cảm cha con. Ngài cầu xin Thánh Giuse bảo vệ và giúp đỡ trẻ mồ côi; và xin ngài cầu bầu cho những cặp vợ chồng muốn có con. Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu cùng nhau cầu nguyện về điều này:
Lạy thánh Giuse,
ngài đã yêu Chúa Giêsu với tình thương của người cha,
xin gần gũi nhiều trẻ em không có gia đình
và đang mong ước có một người cha và một người mẹ.
Xin nâng đỡ các cặp vợ chồng không thể có con cái,
xin giúp đỡ họ, qua đau khổ này, khám phá một kế hoạch lớn hơn.
Xin bảo đảm để không ai thiếu một mái nhà, một mối liên kết,
một người chăm sóc họ;
và xin chữa lành sự ích kỷ của những người khép kín với sự sống,
để họ có thể mở rộng trái tim để yêu thương. Amen.
